ΠΛΑΚΑ -ΛΟΥΤΡΟ

ΛΟΥΤΡΟ ΤΩΝ ΑΕΡΗΔΩΝ

Το Λουτρό Αμπίντ Εφέντη είναι το μοναδικό σωζόμενο από τα τρία χαμάμ που υπήρχαν στη Αθήνα στα τέλη το 19ου αιώνα. Είναι γνωστό και ως Λουτρό των Αέρηδων, λόγω της άμεσης γειτνίασης με τον Πύργο των Ανέμων (Ωρολόγιο του Κυρρήστου).

 Πρόκειται για ένα διπλό λουτρό της πρώτης περιόδου της οθωμανικής κυριαρχίας στην Αθήνα, όμως πρέπει αρχικά να κατασκευάστηκε σαν μονό και η μετατροπή του να έγινε τα μέσα της δεκαετίας του 1870. Τα δύο τμήματα χρησιμοποιούν από κοινού την εστία και το κλιμακοστάσιο. Έχει δύο κύριες οικοδομικές φάσεις, από τις οποίες η δεύτερη ανάγεται στις αρχές του 20ου αιώνα και ακολουθεί τον νεοκλασικό ρυθμό με εκτελεστικές επιδράσεις.

Ο Οθωμανός περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπί περιγράφει το Λουτρό του Ροδακιού ή Χατζή Αλή που βρισκόταν στη γωνία των οδών Νικοδήμου και Αγίας Φιλοθέης κατεδαφίστηκε το 1980, ενώ το λουτρό του Σταροπάζαρου το οποίο βρισκόταν στην Ρωμαϊκή αγορά κατεδαφίστηκε όταν άρχισαν οι ανασκαφές στον χώρο.

Ελάχιστα είναι τα διαθέσιμα ιστορικά στοιχεία που αφορούν το μνημείο κατά τον 19ο αιώνα. Το Λουτρό Αμπίντ Εφέντη διατήρησε την αρχική του χρήση μέχρι το 1965, και το 1984 παραχωρήθηκε στο Μουσείο Λαικής Τέχνης.

                Η κύρια είσοδος βρισκόταν στην οδό Κυρρήστου και μέσο ενός μικρού προθαλάμου γινόταν η προσπέλαση των 2 ανεξαρτήτων τμημάτων. Το τμήμα που βρίσκεται προς τα δεξιά αποτελείται από ένα ορθογωνικό αποδυτήριο, που το μισό περιλαμβάνει τρία ιδιαίτερα μικρά δωμάτια. Μία ξύλινη σκάλα οδηγεί στο πατάρι, οπού υπάρχουν πέντε αντίστοιχοι μικροί θαλαμίσκοι, που προορίζονταν για την απόδυση και την ανάπαυση των λουομένων. Ο χώρος στεγάζεται από σύστημα διαφόρων θολίσκων. Από την αίθουσα του αποδυτηρίου και μέσω διαδρόμου γίνεται η είσοδος στους βοηθητικούς χώρους, ενώ ένα τοξωτό άνοιγμα στην αριστερή πλευρά του οδηγεί στο χλιαρό τμήμα. Αυτό περιλαμβάνει ένα χώρο υγιεινής, ένα μικρό ιδιαίτερο λουτρό και τον κυρίως ζεστό χώρο. Οι δύο πρώτοι καλύπτονται από ημισφαιρικούς θόλους, ενώ ο κυρίως χλιαρός από έναν ημικυκλικό και έναν σκαφοειδή θόλο, που διαχωρίζονταν από ενδιάμεσο τόξο. Στον χώρο αυτό υπάρχει ένα μαρμάρινο πολυγωνικό έδρανο που πρέπει να χρησιμοποιούνταν για το μασάζ των λουομένων. Ένα άνοιγμα στην αριστερή πλευρά του χώρου οδηγούσε στον θερμό χώρο, που ήταν τετράγωνος με ημικυκλικές κόγχες στο μέσον της τοιχοποιίας και στέγαση με ημισφαιρικό θόλο. Όλοι οι θόλοι φωτίζονταν από γυάλινα κωδωνόσχημα στοιχεία.

            Το δεύτερο τμήμα που βρίσκεται στα αριστερά του προθαλάμου εισόδου, περιλαμβάνει αντίστοιχα ένα αποδυτήριο , με τέσσερις μικρούς θαλαμίσκους που διαχωρίζονταν μεταξύ τους από ξύλινα διάτρητα στοιχεία, ενώ ένας διάδρομος στην αριστερή πλευρά του χώρου οδηγεί σε μικρή αυλή με πέντε ατομικούς χώρους λούσης. Στο βάθος του αποδυτηρίου υπάρχουν δύο διαδοχικοί προθάλαμο, που οδηγούν στο κυρίως λουτρό. Στην νότια πλευρά του λουτρού βρίσκεται η εστία και η δεξαμενή του νερού.

Το λουτρό αποκαταστήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1990.

Ηλιάνα Γιαννάκη

Οι Πλακατζήδες Του Μοναστηρακίου