ΠΛΑΚΑ - ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ

ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ
http://www.cosmo.gr/Epikairotita/Ellada/article1730736.ece/BINARY/w460/agia+aikaterini+plaka.jpg   Στον 11ο αιώνα χρονολογείται η αγία Αικατερίνη στην Πλάκα, κοντά στο μνημείο του Λυσικράτους.  Έχει χτιστεί πάνω σε ερείπια αρχαίου ναού της Αρτέμιδος. Η στέγαση του κεντρικού τμήματος, πριν την επισκευή του, εξωτερικά και εσωτερικά σχημάτιζε σταυρό. Τον ναό περιέτρεχε οδοντωτή ταινία από τούβλα. Η μαρμάρινη Αγία τράπεζα σε ενεπίγραφο κομμάτι στύλου της κλασικής εποχής. Η ανέγερση της τοποθετείται στο δεύτερο τέταρτο του 11ου αιώνα (1025-1050). Το 1839, εξαιτίας των πολεμικών γεγονότων της Επανάστασης του 1821, ήταν και αυτή μισοερειπωμένη, επισκευάστηκε όμως για τις ανάγκες του εκκλησιάσματος έγιναν προσθήκες στη βόρεια, νότια και δυτική πλευρά, οπότε και χρειάστηκε, για την επικοινωνία των πιστών, να ανοιχθούν και δίοδοι στους τοίχους. Το 1927 επισκευάστηκε και ο τρούλος, ο οποίος όμως έγινε ψηλότερος. 
Αρχικά ο ναός ήταν αφιερωμένος στον άγιο Θεόδωρο και κατά την Τουρκοκρατία παραχωρήθηκε στην μονή του Σινά, όπου και ονομάστηκε Αγία Αικατερίνη.
Σήμερα είναι παραμορφωμένος από μια ακαλαίσθητη κλειστή στοά, που χτίστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα και περιβάλλει το παλιό κτίριο.

ΆΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΡΑΓΚΑΒΑΣ
http://www.eie.gr/archaeologia/gr/layout/images/06/zoom/ragavas2.tif.jpg
Η περιοχή που βρίσκεται θεωρούταν ως η πιο αριστοκρατική κατά τα Βυζαντινά χρόνια. Χρονολογικά τοποθετείται στον 11ο αι. Επί Μοροζίνι, το 1687, φαίνεται πως οβίδα κτύπησε την εκκλησία, με αποτέλεσμα να δημιουργήσει μία μεγάλη τρύπα στο Ιερό Βήμα, πίσω από την Αγία Τράπεζα, στη θέση που τοποθετείται ο Σταυρός.
Μεγάλη όμως αλλοίωση της εκκλησίας επήλθε μετά την Απελευθέρωση, το 1838, όταν έγινε επέκταση της εκκλησίας δυτικά και αντιμετώπιση της υγρασίας. Παλαιός αγιογραφικός διάκοσμος δεν σώζεται. Οι υπάρχουσες δυτικής τεχνοτροπίας τοιχογραφίες είναι της εποχής του Όθωνα. Αξιόλογες είναι οι φορητές εικόνες που φυλάσσονται στο Ιερό Βήμα. Το Δωδεκάορτο του τέμπλου του παρεκκλησίου της Αγίας Παρασκευής είναι κι αυτό του 19ου αι. Η εκκλησία λέγεται του Ραγκαβά, γιατί κτήτορές της ή ιδιοκτήτες της ήταν προφανώς μέλη της βυζαντινής οικογένειας Ραγκαβά, που είχε κωνσταντινουπολίτικο και αθηναϊκό κλάδο. Η παράδοση κάνει μάλιστα λόγο, πως κτήτορας μιας πρώτης εκκλησίας που ήταν στο ίδιο σημείο, είναι ο Θεοφύλακτος, γιος και συναυτοκράτορας του Μιχαήλ Α' του Ραγκαβέ (811-813). Στην επισκευή του 1979, σε κιονίσκο του τρούλου απεκαλύφθη επιγραφή, που έφερε το όνομα του Λουκά Ραγκαβά. Στην ενορία του Αγίου Νικολάου πιστεύεται ότι κατοικούσαν, πριν πάνε στην Κωνσταντινούπολη, οι κατόπιν αυτοκράτειρες Ειρήνη και Θεοφανώ, oι Αθηναίες.
Μνημονεύεται, τέλος, πως η πρώτη καμπάνα που τοποθετήθηκε σε εκκλησία των Αθηνών, μετά την Απελευθέρωση, ήταν εκείνη του Αγίου Νικολάου του Ραγκαβά. Αυτή πρώτη και μοναδική σήμανε το Πάσχα του Απριλίου του 1833, και στην παράδοση της Αθήνας στις 24 Μαΐου 1833.

ΆΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ
http://www.eie.gr/byzantineattica/pics/Ag_Ioannis_8eologos_apopsi_.jpgΣτον 12ο αιώνα ανάγεται ο μικρός ναός του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, στην οδό Ερεχθέως στην Πλάκα. Κατά την παράδοση, κοντά του είχαν στηθεί τα δύο κανόνια που κατέστρεψαν τον Παρθενώνα, το 1687, κατά την πολιορκία της Ακρόπολης από τον Μοροζίνι. Είναι δικιόνιος σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός με τρούλο αθηναϊκού τύπου και νάρθηκα και από τα λίγα που διέσωσαν τμήματα του  τοιχογραφικού του διακόσμου.
            Στον τρούλο εικονίζεται ο Χριστός Παντοκράτωρ, στην κάμαρα και τους τοίχους του ιερού βήματος η Ανάληψη ενώ η παράσταση ενός εφίππου στρατιωτικού αγίου σε μεγάλη κλίμακα καλύπτει το μεγαλύτερο τμήμα της κάμαρας της Πρόθεσης και μερικά τμήματα μεμονωμένων μορφών αγίων έχουν αποκαλυφθεί σε άλλα μέρη του ναού.
            Στην αψίδα του ιερού βήματος διακρίνεται πολύ κατεστραμμένη η ένθρονη Παναγία μα το Θείο Βρέφος και σε πολύ καλύτερη κατάσταση ένας αρχάγγελος και η μορφή του Αγίου Βασιλείου στον νότιο τοίχο. Στον νότιο τοίχο του ναού έχουν αποκαλυφθεί έξι επάλληλα στρώματα τοιχογραφιών που χρονολογούνται από τον 13ο έως τον 18ο αιώνα.

ΤΕΤΡΑΚΟΓΧΟ
     Το Τετράκογχο, στην καρδιά της Αθηναϊκής αγοράς, στην αυλή της βιβλιοθήκης του Ανδριανού, το οποίο θεωρείται η αρχαιότερη γνωστή χριστιανική εκκλησία στην Αθήνα, ή αλλιώς Μεγάλη Παναγιά, σήμερα ερειπωμένη. Λαμπρός ναός είχε μια μια κεντρική τετράγωνη αίθουσα με κόγχες στις τέσσερις πλευρές της, γι’ αυτό και αποκαλείται Τετράκογχο , που τονίζονταν με εσωτερικές κιονοστοιχίες. Ένας διάδρομος περιέβαλλε την αίθουσα με κόγχες στις τέσσερις πλευρές της και στην δυτική πλευρά υπήρχαν μεγάλος νάρθηκας και αίθριο. Το μνημείο είχε διακοσμηθεί μα ορθομαρμαρώσεις και ψηφιδωτά στους τοίχους και στα δάπεδα. Έτσι η θέση του καθώς και η πολυτέλειά των υλικών το συνδέουν κατά την άποψη πολλών μελετητών με την αυτοκράτειρα Ευδοκία (423-460). Στις αρχές του 6ου αιώνα φαίνεται να μετατράπηκε στ τρίκλιτη βασιλική.
        Το Τετράκογχο φαίνεται να καταστράφηκε το 582 κατά την επιδρομή των Σλάβων και των Αβάρων.

ΆΓΙΟΙ ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ ΤΟΥ ΣΟΛΑΚΗ
http://farm1.staticflickr.com/52/135116838_34bb8e2d8f_z.jpg?zz=1Οι άγιοι Απόστολοι του Σολάκη της Αρχαίας Αγοράς είναι γνωστή με το όνομα του Σολάκη, πιθανόν από το όνομα της οικογένειας στην οποία άνηκε η εκκλησία κατά το όνομα της Τουρκοκρατίας. Το ωραίο αυτό μνημείο χρονολογείται στις αρχές του 11ου αιώνα και αποτελεί μοναδικό παράδειγμα σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλο και τετράκογχου ναού με κυκλική τη γενική χάραξη. Τούτο μαρτυρεί ότι στην επαρχιακή Αθήνα του 11ου αιώνα δρούσε ένας ταλαντούχος αρχιτέκτονας, που αναζητούσε νέα σχήματα στην οργάνωση εσωτερικού χώρου των εκκλησιών. Επίσης ο τρούλος του είναι οκτάπλευρος με δίλοβα παράθυρα και τοξωτά γείσα και τα μαρμαροθετήματα του δαπέδου.


ΆΓΙΟΙ ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ ΚΟΛΟΚΥΝΘΟΙ (ΜΕΤΟΧΙ ΠΑΝΑΓΙΟΥ ΤΑΦΟΥ)
     Ο ναός των αγίων βρίσκεται στην συμβολή των οδών Ερεχθέως και Πρυτανείου.
     Χτίστηκε γύρω στο 1600 πάνω στον τάφο της οικογένειας Παλαιολόγου αλλά θεμελιώθηκε από την οικογένεια Κολοκυνθούς από όπου και πήρε και το όνομά της. Ο ιερέας Δημήτριος Κολοκυνθούς μετέβαλλε τον ναό σε μοναστήρι το 1651 όπου και δώρισε όλη του την περιουσία. Αρχικά ήταν γυναικείο μοναστήρι (έως το 1700) αλλά αργότερα μετατράπηκε σε αντρικό από τον 18ο αιώνα.
     Ανήκει στον τύπο της καμαροσκέπαστης μονόκλιτης βασιλικής και η οροφή της ανατολικά και δυτικά καταλήγει σε τεταρτοσφαίρια.   
     Είναι γνωστός και με την ονομασία Μετόχι του Παναγίου Τάφου.


ΝΑΟΣ ΠΑΜΜΕΓΙΣΤΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ-ΠΑΝΑΓΙΑ ΓΡΗΓΟΡΟΥΣΑ
http://www.eie.gr/archaeologia/gr/layout/images/mnimeia/zoom/TAXIARX1843MONCEL.jpgΟ Ναός Παμμέγιστων Ταξιαρχών ήταν κατά την παράδοση κτίσμα του 9ου αιώνα μ. Χ. . Ο πρώτος ναός καταστράφηκε από πυρκαγιά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Ο Ιερός Ναός ανοικοδομήθηκε το 1922 και παραμένει έκτοτε απαράλλαχτος, ενώ το 1995 έγινε μια μικρή προέκταση. Ο αρχιτεκτονικός του ρυθμός είναι εγγεγραμμένος σταυροειδής με τρούλο. Ο ιερός ναός βρίσκεται στην συμβόλή των οδών Δεξίππου και Ταξιαρχών, μεταξύ της Αρχαίας Ρωμαϊκής Αγοράς και της βιβλιοθήκης του Ανδριανού.
 

ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΕΛΙΣΣΑΙΟΥ
http://www.eie.gr/archaeologia/gr/layout/images/mnimeia/zoom/AGELISSAIOSPLAN.jpgΤο εκκλησάκι του Αγίου Ελισσαίου είναι μία μικρή και απλή μονόκλιτη βασιλική, κτισμένη επί Τουρκοκρατίας, που ανήκε στην αρχοντική Αθηναϊκή οικογένεια Χωματιανού-Λογοθέτη. Στα τέλη του 19ου αιώνα, ο ναός συνδέθηκε επίσης με σημαντικούς εκπροσώπους των νεοελληνικών γραμμάτων που σύχναζαν εκεί, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονταν ο συγγραφέας Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, που υπήρξε ιεροψάλτης του. Ο μεταγενέστερος ιδιοκτήτης του ναού επιχείρησε (και ως ένα βαθμό πέτυχε) την κατεδάφιση μεγάλου τμήματος του, στο διάστημα 1943-1944, προκειμένου να αξιοποιήσει το οικόπεδο, παρά τις διαμαρτυρίες πολλών αρχιτεκτόνων και αρχαιολόγων. Αργότερα η ιδιοκτησία απαλλοτριώθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού και παραχωρήθηκε στο μουσείο ελληνικής Λαϊκής Τέχνης.

ΕΞΑΡΧΙΑ ΠΑΝΑΓΙΟΥ ΤΑΦΟΥ
http://www.eie.gr/archaeologia/gr/layout/images/mnimeia/zoom/DSC03834.jpgΗ έδρα της Εξαρχίας του Παναγίου Τάφου (δηλαδή του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων), οικοδομήθηκε το 1858, επί πατριάρχου Κυρίλλου Β' και ενώ έξαρχος ήταν ο αρχιμανδρίτης Ιωσήφ Κρητικάκης. Πρόκειται για ένα απλό νεοκλασικό κτίριο, στο οποίο οι εξωτερικές κόγχες προσδίδουν μια εκκλησιαστική πινελιά. Πριν από την ανέγερσή του, ο εκάστοτε έξαρχος διέμενε στα κελιά της παρακείμενης μονής των Αγίων Αναργύρων, που αποτελεί μετόχι του Παναγίου Τάφου από τον 18ο αιώνα.


Ηλιάνα Γιαννάκη, Σωτήρης Πέτρου
Οι Πλακατζήδες Του Μοναστηρακίου

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου